Δύο άγνωστα σπήλαια της Ορεινής Ηλείας

Σπήλαια Αμαρκιανού και Δρακότρυπας: περιμένοντας την αξιοποίηση

Ελάχιστα γνωστά στο ευρύ κοινό είναι τα σπήλαια και βάραθρα που βρίσκονται στα ορεινά της Ηλείας. Θρύλοι και μύθοι τα συνοδεύουν, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι φαίνεται να αγνοούν την ύπαρξή τους.

Δύο είναι τα σημαντικότερα από τα σπήλαια της Ηλείας που έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον σπηλαιολόγων, οι οποίοι τα έχουν καταγράψει στη λίστα των ελληνικών σπηλαίων. Και τα δύο βρίσκονται στα ορεινά του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, στις παρυφές του Ερυμάνθου, πολύ κοντά το ένα με το άλλο. Το ένα είναι το σπήλαιο του Αμαρκιανού, με σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ το άλλο η Δρακότρυπα, ένα σπηλαιοβάραθρο που καλύπτεται από νερό όλες τις εποχές του χρόνου.

Το σπήλαιο του Αμαρκιανού:

Το μεγαλύτερο απ’ αυτά είναι το σπήλαιο του Αμαρκιανού ή Αμαρκιανό, που βρίσκεται σε υψόμετρο χιλίων μέτρων, πάνω στον παλιό δρόμο μεταξύ Αγίας Κυριακής και Τσιπιάνων. Η περιοχή είναι δυσπρόσιτη, αν και με πεζοπορία μπορεί κανείς να φτάσει σχετικά εύκολα από την Αγία Κυριακή, ακολουθώντας το μονοπάτι μετά το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Ένας πέτρινος τοίχος κλείνει το μεγαλύτερο μέρος της εισόδου του σπηλαίου αφήνοντας δεξιά ένα στενό πέρασμα. Το εσωτερικό του σπηλαίου είναι σκοτεινό αλλά με κάποιους δυνατούς φακούς ο επισκέπτης μπορεί να δει σταλακτίτες, σταλαγμίτες και πτυχώσεις πάνω στους βράχους, σε εντυπωσιακούς σχηματισμούς. Οι διαστάσεις του εσωτερικού είναι 80 Χ 60 μέτρα (μήκος – πλάτος) και το ύψος του φτάνει τα 20 μέτρα. Η αμφιθεατρικότητα του εσωτερικού χώρου του σπηλαίου είναι η αιτία που καθιέρωσε και την ονομασία του ως «θέατρο Αμαρκιανού».

Ο θρύλος θέλει το σπήλαιο αυτό να αποτέλεσε τόπο λατρείας κατά τους προχριστιανικούς χρόνους ή ακόμη και μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Μαρκιανό (Α-η-Μαρκιανό). Παλαιότερα στο σπήλαιο οι κτηνοτρόφοι της περιοχής οδηγούσαν τα ζώα τους σε περίπτωση καταιγίδας. Η μεγάλη σπηλαιολόγος Άννα Πετρόχειλου είχε εξερευνήσει το σπήλαιο και τις εντυπώσεις της δημοσίευσε στην εφημερίδα «Απογευματινή» την 1^η Οκτωβρίου του 1971. Ανάμεσα στα άλλα η σπηλαιολόγος ανέφερε ότι το σπήλαιο έχει ηλικία 500.000 ετών, μπορεί να χωρέσει στο εσωτερικό του έως και χίλια άτομα ενώ παρόμοια έχει παρατηρήσει στην Ισπανία, στη Γιουγκοσλαβία και στην Κεφαλονιά (σπήλαιο Δρογκαράτη).  Σύμφωνα με την σπηλαιολόγο, στο σπήλαιο θα μπορούσαν να δοθούν βουκολικές και μυθολογικές θεατρικές παραστάσεις, ενώ για την άμεση αξιοποίησή του απαιτούνταν τότε τουλάχιστον 200.000 δραχμές (χωρίς το φωτισμό) καθώς και δύο μήνες εργασίας. Ακόμη έκρινε ότι είναι απαραίτητο να γίνει παράκαμψη του δρόμου από την Αγία Παρασκευή ως το σπήλαιο.

Η Άννα Πετρόχειλου δήλωνε τότε στην εφημερίδα ότι σκόπευε να επισκεφτεί ξανά το Αμαρκιανό για μια πιο προσεκτική μελέτη, ωστόσο δεν το πέτυχε ποτέ. Πάνω από σαράντα χρόνια πέρασαν, όμως το σπήλαιο δεν αναδείχθηκε ακόμη.

Όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα antroni.gr ο κ. Παπαντωνόπουλος που έχει επισκεφθεί το σπήλαιο, το δάπεδο είναι σκεπασμένο με παχύ στρώμα από διάφορα υλικά και σε μερικά σημεία βουλιάζει. Αν καθαριστεί υπάρχει περίπτωση να αποκαλυφτεί μεγάλο μέρος από τους σταλαγμίτες του.  

Η Δρακότρυπα του θρύλου:

Πιο εύκολο στην πρόσβαση αλλά πιο επικίνδυνο στην είσοδο, είναι το σπηλαιοβάραθρο - καταβόθρα που βρίσκεται μεταξύ Τσιπιάνων και Κρυόβρυσης, κοντά στα Καλύβια. Δρακότρυπα ή Διακότρυπα το όνομά του, δηλώνοντας ότι το συνοδεύουν θρύλοι με δράκους και μεταφυσικές εικασίες. Ένας απ’ αυτούς τους θρύλους θέλει την Βερβινή, όπως ήταν η παλιά ονομασία της Κρυόβρυσης, να ήταν χτισμένη πολύ κοντά στη Δρακότρυπα και τους κατοίκους να αναγκάζονται να εγκατασταθούν στο σημερινό σημείο του χωριού εξαιτίας παράδοξων και τρομακτικών γεγονότων. Οι κάτοικοι πίστευαν ότι κάποιος δράκος βρισκόταν στα έγκατα της καταβόθρας, αφού κάθε φορά που το παρακείμενο ποτάμι κατέβαζε πολύ νερό, άνθρωποι και ζώα παρασύρονταν και κατέληγαν στη Δρακότρυπα χωρίς ποτέ να εντοπιστούν.   

Η παλαιότερη γνωστή εξερεύνηση της Δρακότρυπας αναφέρεται στις 16 Αυγούστου του 1936. Ομάδα σπηλαιολόγων του Ελληνικού Ορειβατικού Συνδέσμου από την Αθήνα και την Πάτρα επί δύο ημέρες προσπάθησαν να εξερευνήσουν τη Δρακότρυπα. Εκεί, παρουσία πολλών κατοίκων του χωριού, ανακοινώθηκαν τα συμπεράσματα των σπηλαιολόγων, σύμφωνα με τα οποία υπήρχε πυθμένας σε βάθος 64 μέτρων και οι περίεργοι ήχοι που ακούγονταν, ήταν απλά από την αντήχηση της ροής του νερού. Τα αποτελέσματα αυτά ικανοποίησαν την περιέργεια των χωρικών αλλά και τους απογοήτευσαν ταυτόχρονα, αφού δεν ανταποκρίνονταν στις φανταστικές δοξασίες.  

Μια άλλη απόπειρα εξερεύνησης έγινε το 2000 από ομάδα της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας και η πιο πρόσφατη το 2012 από οργανωμένη ομάδα του συλλόγου «Φυσιολάτρες». Και στις δύο περιπτώσεις η κατάβαση έγινε μέχρι το σημείο που υπάρχει ένα φυσικό πεζούλι, στα 20 μέτρα περίπου, καθώς πιο κάτω υπήρχε νερό.

Στα δύο αυτά σπήλαια, οποιαδήποτε απόπειρα εισόδου χωρίς τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας και χωρίς γνώσεις αναρρίχησης θα ήταν εξαιρετικά παρακινδυνευμένη, ιδίως στη Δρακότρυπα. Μιλάμε για σπήλαια επισήμως μη επισκέψιμα, όπου η ευθύνη προσέγγισης είναι καθαρά ατομική. Όσοι σκοπεύουν να επισκεφθούν τα σπήλαια αυτά, είναι προτιμότερο να το κάνουν μαζί με περιπατητικούς ή φυσιολατρικούς συλλόγους, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα υποστήριξης σε περίπτωση που υπάρξει οποιοδήποτε απρόοπτο. Προτιμότερο βέβαια θα ήταν η τοπική αυτοδιοίκηση, η Περιφέρεια και το κράτος να εξετάσουν τη δυνατότητα αξιοποίησης αυτών των σπηλαίων ώστε κάποια στιγμή να μπορούν να γίνουν επισκέψιμα, τουλάχιστο αυτό του Αμαρκιανού που η πρόσβασή του δεν απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες.  

Πηγή: www.eproini.gr , Χρήστος Βορλόκας  / www.antroni.gr , Κώστας Παπαντωνόπουλος